Η πρόκληση για την EDC: «Πρέπει να προχωρήσουμε από την εκπαίδευση για τη δημοκρατία, προς την εκπαίδευση μέσω της δημοκρατίας ή της εκπαίδευσης ως Δημοκρατίας» (Profesor Graham Smith, εισηγητής του Παγκόσμιου Φόρουμ για τη Δημοκρατία, Νοέμβριος 2016)
Σύσταση CM / Rec (2010) 7 της Επιτροπής Υπουργών στα
κράτη μέλη:
Σχετικά με τον Χάρτη του Συμβουλίου της Ευρώπης για την
εκπαίδευση για τη δημοκρατική πολιτειότητα και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Εκπαίδευση
(Εγκρίθηκε από την Επιτροπή Υπουργών στις 11 Μαΐου 2010 κατά την 120ή σύνοδο)
8. Δημοκρατική διακυβέρνηση
«Τα κράτη μέλη θα πρέπει να προωθήσουν τη δημοκρατική
διακυβέρνηση σε όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα ως επιθυμητή και ωφέλιμη μέθοδο
διακυβέρνησης από μόνη της και ως πρακτικό μέσο μάθησης και βίωσης της
δημοκρατίας και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Θα πρέπει να
ενθαρρύνουν και να διευκολύνουν, με τα κατάλληλα μέσα, την ενεργό συμμετοχή
των εκπαιδευομένων, του εκπαιδευτικού προσωπικού και των ενδιαφερομένων,
συμπεριλαμβάνοντας τους γονείς, στη διακυβέρνηση των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων»
|
Συμπεράσματα του
Παγκόσμιου Φόρουμ για τη Δημοκρατία, τη Δημοκρατία και την Ισότητα – είναι θέμα
παιδείας;
Στρασβούργο, 7-9
Νοεμβρίου 2016
Η διακυβέρνηση είναι
κλειδί:
Ø Η δημοκρατική παιδεία απαιτεί δημοκρατικά σχολεία, σχολεία
που ασκούν τη δημοκρατία καθιστώντας ικανούς τους μαθητές να παράγουν γνώση από
κοινού και με τους δασκάλους, να την αξιολογήσουν κριτικά και να λαμβάνουν υπεύθυνα
στάση/θέση.
Ø Η συναπόφαση των μαθητών και των εκπαιδευτικών,
συμπεριλαμβανομένου του περιεχομένου, θεωρήθηκε πειστική και αποτελεσματική για
την προετοιμασία των μαθητών ως υπευθύνων και ενεργών πολιτών. Η συμμετοχική
δημοκρατία χρειάζεται συμμετοχική μορφή εκπαίδευσης.
• Συμφωνία προέκυψε σχετικά με την αξία της συμμετοχικής
δημοκρατίας στο σχολείο και την τάξη και στην ανάγκη για καλύτερη σύνδεση
μεταξύ διαφορετικών συμμετοχικών μοντέλων. Παράγοντες αντίστασης που επίσης εντοπίστηκαν:
ο γρήγορος κύκλος εργασιών (το μαθητικό σώμα αλλάζει ταχύτατα) καθώς και η
αντίσταση που προβάλουν οι δάσκαλοι και οι γονείς στην αλλαγή.
Αποσπάσματα από το
Παγκόσμιο Φόρουμ για τη Δημοκρατία:
Η εισηγήτρια Lyn
Carson:
Ø «Η διδασκαλία της δημοκρατίας είναι οξύμωρο σχήμα, αν το
διδάσκετε δεν επιτρέπετε την πρακτική εφαρμογή του "
Ø «Κριτική σκέψη που αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο για τη
δημιουργία μιας υγιούς δημοκρατίας»
Ø Το φανταστικό αυτό έργο που παρουσιάστηκε από δάσκαλο σε
δημοκρατικό σχολείο στη Γαλλία, όπου οι μαθητές λαμβάνουν όλες τις αποφάσεις,
συμπεριλαμβανομένης της πρόσληψης προσωπικού.
Εισηγητής Graham
Smith:
Ø «Το πιο σημαντικό .... Πολλοί συμμετέχοντες
επικεντρώνονταν στις συμμετοχικές πρακτικές στα σχολεία»
Ø «Μεταβαίνουμε από την εκπαίδευση για τη δημοκρατία, σε
εκπαίδευση μέσω της δημοκρατίας ή στην εκπαίδευση ως Δημοκρατία»
Ø «Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η συμμετοχή είναι
κρίσιμη, διότι με τη συμμετοχή μαθαίνουμε πως να συμμετέχουμε»
Ø «Μέσω της συμμετοχής μαθαίνουμε τις δημοκρατικές δεξιότητες
και οικοδομούμε τις δημοκρατικές αρμοδιότητες. Η ίδια η συμμετοχή είναι το
σχολείο της δημοκρατίας»
Ø «Μαθαίνουμε τη δημοκρατία βιώνοντας την και αυτό ισχύει
εξίσου για τους νέους, όπως για τους ενήλικες»
Ø «Υπάρχει ένας καλύτερος τρόπος εκπαίδευσης και αποτελεί
μέρος ενός καλύτερου τρόπου εφαρμογής της δημοκρατίας»
Εισηγήτρια Rosemary
Bechler:
Ø «Πού αλλού στην κοινωνία βλέπουμε την τυραννία της
πλειοψηφίας ... πραγματικά να αμφισβητείται από νέους ανθρώπους και να αντιμετωπίζεται
με έναν τόσο απτό τρόπο όπως σε αυτά τα δημοκρατικά σχολεία;»
Ø «Ο κόσμος και η αρχή της αυτοοργάνωσης, ή όπως είπε ο
Yacoov Hecht: ‘Να απομακρυνθούμε από την εξουσία της γνώσης για να
δημιουργήσουμε περιεχόμενο γύρω από τα ανθρώπινα δικαιώματα και όχι την
εθνικότητα’ »
Ø «Χρειαζόμαστε χρόνο για να αλλάξει το παράδειγμα»
Ø «Τα δημοκρατικά αυτά σχολεία έχουν προστιθέμενη αξία όσον
αφορά τη βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος και των δημοκρατικών συστημάτων
.... Η αυτοοργάνωση είναι ένας στόχος, μια αφετηρία, μια μέθοδος που κάνει τη
"μαγική" διαφορά στα εκατοντάδες δημοκρατικά σχολεία»
Ø «Πώς αντιμετωπίζουν αυτά τα προβλήματα; Δίνοντας στους
ανθρώπους μια εμπειρία της δημοκρατίας στην πράξη, επιδιώκοντας μεγαλύτερη
αυτονομία στο σχολείο και στον δάσκαλο, και αναγνωρίζοντας ότι η νοοτροπία (ο
τρόπος σκέψης) των ανθρώπων είναι οι πραγματικοί οδηγοί της αλλαγής, μια
πραγματική συνεργασία μεταξύ των μαθητών, των γονέων και των παιδαγωγών.
Είναι αυτοί που θα το δημιουργήσουν, από σχολείο σε σχολείο,
οι ίδιοι. Όχι από πάνω αλλά από μέσα. Αυτός είναι ο πυρήνας των βασικών ιδεών.
Η δημοκρατία δεν μπορεί να επιβληθεί άνωθεν»
Το μέλλον της εκπαίδευσης για τη
δημοκρατική πολιτειότητα και τα ανθρώπινα δικαιώματα αφορά τη δημοκρατία και τα
ανθρώπινα δικαιώματα στα σχολεία.
Ποιες είναι οι προκλήσεις και πώς
μπορεί να συμβεί;
Οι προκλήσεις είναι:
1. Γεφύρωση του χάσματος μεταξύ δημοκρατίας και ανθρωπίνων
δικαιωμάτων στο σχολείο και των σημερινών αυταρχικών σχολικών πρακτικών.
2. Η μεταφορά της εξουσίας από τις κρατικές υπηρεσίες και
τους διευθυντές των σχολείων σε μαθητές και εκπαιδευτικούς.
3. Πώς να μεταβούμε από τις λίγα και μικρά σύγχρονα
πειραματικά δημοκρατικά σχολεία σε θεσμοθετημένη Δημοκρατική εκπαίδευση. Δηλ. Η
δημοκρατική εκπαίδευση ως μέρος των κρατικών σχολικών σχημάτων
Η εισηγήτρια Lyn
Carson:
• «Είμαι επίσης ανήσυχη από την επιμονή στην μέτρηση και την
αξιολόγηση σε αυτή την πολύ νεαρή ηλικία. Εμείς πρέπει να είμαστε σε θέση να
δοκιμάζουμε, να αποτύχουμε, να πειραματιστούμε. Μερικές φορές η μέτρηση και η
αξιολόγηση παρεμβάλλεται και παρεμποδίζει αυτήν την προσέγγιση» .
«Η κύρια πρόκληση που αντιμετωπίζουμε είναι αυτή η τεράστια
διχοτόμηση ανάμεσα στην ανθρώπινες αξίες που προωθούμε και οι οποίες είναι
κάπως ασυγχρόνιστες με τις πραγματικότητες που αντιμετωπίζουμε»
• «Είστε έτοιμοι (η ελίτ) να μετακινήσετε το δυναμικό που
μπορεί να απελευθερώσει τρομερές δόσεις δημιουργικότητας και ενέργειας;»
Εισηγητής Graham
Smith:
•« Πολύ λίγα είναι τα
μέρη όπου η δημοκρατική εκπαίδευση έχει θεσμοθετηθεί. Υπάρχουν πολύ λίγα και
σπάνια παραδείγματα δημοκρατικής εκπαίδευσης τα οποία έχουν θεσμοθετηθεί
ευρέως, τα περισσότερα είναι πειραματισμοί, πολύ εντυπωσιακοί τρόποι
πειραματισμού ........ σε περιβάλλοντα αφιλόξενα, όπου τα παραδοσιακά ιδρύματα
δείχνουν ελάχιστο ενθουσιασμό γι 'αυτούς τους εναλλακτικούς τρόπους εκπαίδευσης
»
•« Πρέπει να σκεφτούμε για το πώς θα θεσμοθετηθούν πιο
συγκεκριμένα αυτές οι καινοτομίες στα σχολεία ... Πώς μπορεί αυτή η κίνηση
δημοκρατικών σχολείων να κινηθεί προς τα έξω; Τι είναι αυτό που σταματά την
πρόοδο;
2 πράγματα:
Η διάρκεια; Πώς
δημιουργούμε συνοχή από μια ομάδα μαθητών στην επόμενη;
Αντίσταση. Πρέπει να
διατυπώσουμε ποιος είναι αυτός ο οποίος αντιστέκεται στην αλλαγή:
§ Εκπαιδευτικοί: Πολύ συχνά οι εκπαιδευτικοί που αντιστέκονται
στην αλλαγή είναι αυτοί που έχουν επαγγελματοποιηθεί πλήρως. Η εκπαίδευση που
οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί έχουν δεχθεί, δεν έχει ενσωματώσει αυτά τα είδη
συμμετοχικών σχεδίων εργασίας.
§ Οι γονείς δεν είναι πάντα τόσο υποστηρικτικοί σε αυτό,
μερικοί είναι, οι περισσότεροι δεν είναι.
§ Διοικητικοί και πολιτικοί. Όλοι αυτοί δεν φημίζονται για
τις συμμετοχικές κλίσεις τους. Έτσι πρέπει να αναπτύξουμε στρατηγικές για να
πείσουμε και να ενσωματώσουμε αυτές τις πρακτικές .... Να καταλάβουμε πώς
μπορούμε να θεσμοθετήσουμε αποτελεσματικότερα.
Πώς μπορούμε να εφαρμόσουμε τη
δημοκρατία στα σχολεία;
Α. Απελευθέρωση των
(νομικών) φραγμών για τα δημοκρατικά σχολεία
Β. Εισαγωγή της
δημοκρατίας στο κρατικό σχολικό σύστημα
Α - Αναβάθμιση των
(νομικών) φραγμών για τα δημοκρατικά σχολεία
Τρέχουσα κατάσταση:
Υπάρχουν δημοκρατικά σχολεία σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες της βορειοδυτικής
Ευρώπης αλλά και σε Πολωνία, Ελβετία, Βουλγαρία και Ισπανία. Το παλαιότερο
είναι το Summerhill στο Ηνωμένο Βασίλειο (1921). Μόνο σε χώρες όπως το Ηνωμένο
Βασίλειο, οι Κάτω Χώρες, η Γαλλία και μερικά Γερμανικά κράτη, τα δημοκρατικά
σχολεία μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς περιορισμούς στο νομικό πλαίσιο για την
εκπαίδευση. Σε όλες σχεδόν τις άλλες χώρες, τα δημοκρατικά σχολεία
περιορίζονται αρκετά από τους νόμους για την εκπαίδευση, όπως οι υποχρεωτικές
κρατικές εξετάσεις και τα προγράμματα σπουδών. Σχεδόν όλα τα δημοκρατικά
σχολεία είναι μικρά βιωματικά σχολεία που δεν λαμβάνουν καμία ή μόνο μερική
κρατική χρηματοδότηση. Τόσο τα νομικά εμπόδια όσο και η έλλειψη κρατικής
χρηματοδότησης καθιστούν το δημοκρατικό σχολείο απρόσιτο για την πλειοψηφία των
παιδιών. Οι έρευνες δείχνουν ότι οι μαθητές του Summerhill πέτυχαν υψηλότερα
αποτελέσματα από το μέσο όρο του GCSE στο Ηνωμένο Βασίλειο και η έκθεση Hannam
(2001) έδειξε μια ισχυρή συσχέτιση μεταξύ της συμμετοχής των μαθητών στα
σχολεία και των γνωστικών και συμπεριφορικών αποτελεσμάτων .
Τι χρειάζεται;
Να καταστεί το δημοκρατικό σχολείο εκπαιδευτική επιλογή
προσιτή σε όλα τα παιδιά και τους γονείς, θεσμοθετώντας τη δημοκρατική
εκπαίδευση στα εθνικά εκπαιδευτικά συστήματα που χρηματοδοτούνται σε όλες τις
χώρες του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Πώς το κάνουμε αυτό
(επιλογές);
1. Να γίνει ορατή η διεύρυνση και η ανάπτυξη των
δημοκρατικών σχολείων
2. Να μοιραστούν εμπειρίες μεταξύ κυβερνητικών υπαλλήλων
(υπουργείο Παιδείας και σχολικών επιθεωρήσεων) των διαφόρων χωρών, σχετικά με
τον τρόπο με τον οποίο καθιστούν δυνατό το δημοκρατικό σχολείο και τον τρόπο
(Δημιουργία νόμων για την εκπαίδευση που επιτρέπουν διαφορετικές παιδαγωγικές
μεθόδους)
4. Συμπερίληψη της δημοκρατικής εκπαίδευσης στην κατάρτιση
των εκπαιδευτικών και στα πανεπιστημιακά προγράμματα
5. Τόνωση των ερευνητικών προγραμμάτων για τη διερεύνηση των
αποτελεσμάτων αποφοίτων δημοκρατικών σχολείων
Β - Εισαγωγή της
δημοκρατίας στα κρατικά σχολικά συστήματα
Τρέχουσα κατάσταση:
Τα περισσότερα, αν όχι όλα, τα κρατικά σχολικά συστήματα
είναι ιεραρχικά και αυταρχικά σχεδιασμένα και δεν παρέχουν πραγματικές επιλογές
στους μαθητές για το τι κάνουν ή δεν κάνουν , ούτε οι μαθητές έχουν ισότιμη
άποψη και γνώμη στη διακυβέρνηση των σχολείων τους.
Τι χρειάζεται;
Να βιώνουμε την δημοκρατία αντί, αντί να τη διδάσκουμε.
Αύξηση της δημοκρατικής διακυβέρνησης στα σχολεία και αύξηση της επιρροής των
μαθητών σε αυτό που μαθαίνουν, δηλαδή πιο συμμετοχική δημοκρατία για τους
μαθητές στα σχολεία.
Πώς το
διαχειριζόμαστε αυτό (επιλογές);
1. Ακολουθούμε την πρόταση του Παγκόσμιου Φόρουμ για τη
Δημοκρατία (2016) για να επιτραπεί το 20% του δημοκρατικού χρόνου στα σχολεία:
α. Υποστηρίζουμε τα σχολεία για να συμβεί εντός των επόμενων
5 ετών
β. Υποστήριξη και ανταμοιβή των σχολείων που υιοθετούν την
συμμετοχική δημοκρατία ως προτεραιότητα και αναγνώριση αυτών των σχολείων
γ. Μοιραζόμαστε την εμπειρία των σχολείων αυτών
δ. Βοηθούμε τους εκπαιδευτικούς με επανεκπαίδευση και
επιμορφώσεις, να δημιουργήσουν μια νέα προσέγγιση για τη σχέση μεταξύ δασκάλων
και μαθητών. (Οι εκπαιδευτικοί που έχουν διδαχθεί να αντιλαμβάνονται τον ρόλο
τους ως διδακτικό και αυταρχικό, χρειάζονται αναπροσανατολισμό για να
διαμορφώσουν συμπεριφορά που παρέχει εμπειρίες σε μαθητές που βασίζονται στα
Ανθρώπινα Δικαιώματα και στη δημοκρατική πολιτειότητα).
Αυτή η αναφορά έχει συνταχθεί από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα
Δημοκρατικής Παιδείας (EUDEC) ως συμβολή στο "Μαθαίνουμε να ζούμε μαζί:
μια κοινή δέσμευση για τη δημοκρατία. Το μέλλον της παιδείας για την
πολιτειότητα και τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ευρώπη» Στρασβούργο, 20-22
Ιουνίου 2017.
Το Eudec είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός με στόχο:
α) Τη στήριξη όλων των μορφών δημοκρατικής παιδείας σε όλη
την Ευρώπη.
β) Προώθηση της δημοκρατικής παιδείας ως λογική επιλογή για
τα δημοκρατικά κράτη.
γ) Καθιέρωση, στη νομοθεσία και στην πράξη, του δικαιώματος
ίδρυσης και συμμετοχής σε δημοκρατικά εκπαιδευτικά ιδρύματα.
Το Εudec έχει ορίσει τη δημοκρατική παιδεία ως μια παιδεία
όπου οι μαθητές έχουν το δικαίωμα να κάνουν τις δικές τους επιλογές όσον αφορά
τη μάθηση και όλους τους άλλους τομείς της καθημερινής ζωής. Μπορούν να
προσδιορίσουν μεμονωμένα τι πρέπει να κάνουν, πότε, πού, πώς και με ποιον,
εφόσον οι αποφάσεις τους δεν παραβιάζουν την ελευθερία των άλλων να κάνουν το
ίδιο και όπου οι μαθητές έχουν ίσο μερίδιο στη λήψη αποφάσεων σχετικά με τον
τρόπο με τον οποίο δομούνται και λειτουργούν τα σχολεία τους - και ποιοι
κανόνες και κυρώσεις, αν υπάρχουν, είναι απαραίτητες.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το Eudec: www.eudec.org
Επικοινωνήστε με τον Peter Hartkamp, Συμβούλιο Eudec:
phartkamp@eudec.org ή gsm +31618770281
