Διαδικτυακή διημερίδα για το δημοκρατικό σχολείο σε περιόδους κρίσης

 

Το Κέντρο Παιδαγωγικής και Καλλιτεχνικής Επιμόρφωσης  «Σχεδία»  διοργανώνει διημερίδα με διαδικτυακή μορφή και τίτλο «Διαφυλάσσοντας το δημοκρατικό σχολείο σε περιόδους κρίσης» στις 30 και 31 Οκτωβρίου 2020.

Στόχος της διημερίδας είναι να γίνει ένας γόνιμος διάλογος γύρω από τα διαχρονικά και επίκαιρα ζητήματα της καλλιέργειας και εφαρμογής των δημοκρατικών αρχών στον σχολικό χώρο, καθώς και των αναπροσαρμογών που απαιτούνται σε επίπεδο καθημερινής παιδαγωγικής πρακτικής σε περιόδους κρίσης, προκειμένου να διασωθούν οι ανθρωπιστικές αξίες.

Η διημερίδα θα περιλαμβάνει στρογγυλά τραπέζια, εργαστήρια και ομάδες εργασίας. Η συμμετοχή στη διημερίδα θα είναι δωρεάν.

Το πρόγραμμα είναι διαθέσιμο εδώ.

Η “Σχεδία” που επί 33 χρόνια εφαρμόζει αδιάλειπτα τη βιωματική προσέγγιση στην επιμόρφωση των επαγγελματιών του εκπαιδευτικού και κοινωνικού τομέα, σήμερα προσαρμόζει τη μεθοδολογία της στις έκτακτες συνθήκες των μέτρων κατά του κορωνοϊού, προσπαθώντας όμως να διατηρήσει τον  διαδραστικό της χαρακτήρα.

Για να συμμετάσχετε θα πρέπει να δηλώσετε συμμετοχή εδώ.

Θα υπάρχει δυνατότητα υποβολής ερωτήσεων προς τους ομιλητές και διαδρασης στα εργαστήρια. Για να συμμετάσχετε στα εργαστήρια και στις ομάδες εργασίας θα πρέπει να το δηλώσετε στη φόρμα εγγραφής στα κατάλληλα πεδία. Θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας.

Υπάρχει επίσης η δυνατότητα παρακολούθησης των στρογγυλών τραπεζιών σε ζωντανό χρόνο, μέσω των παρακάτω συνδέσμων:

• Το δημοκρατικό σχολείο ως προαπαιτούμενο και ως ζητούμενο (30/10/2020)
• Επαναπροσδιορισμός του ρόλου του εκπαιδευτικού σε περιόδους κρίσης (31/10/2020)

Όσοι παρακολουθήσουν ενεργά τα στρογγυλά τραπέζια και συμμετάσχουν στα εργαστήρια θα μπορούν να πάρουν βεβαίωση παρακολούθησης της διημερίδας.

ΣυνΠαιδεία – Education+: Ανοιχτή επιστολή προς την υπουργό Παιδείας

 Ανοιχτή επιστολή του σωματείου ΣυνΠαιδεία – Education+ Κοινότητα Υποστηρικτών Εναλλακτικών Μορφών Εκπαίδευσης και Χειραφετικής Παιδαγωγικής προς την υπουργό Παιδείας.

Αναλυτικά: 

Αγαπητή κα. υπουργέ, Με την παρούσα επιστολή το σωματείο μας θα ήθελε να καταθέσει προτάσεις σχετικά με την άμεση αντιμετώπιση της πρωτόγνωρης κατάστασης που αντιμετωπίζει η εκπαιδευτική κοινότητα τους τελευταίους μήνες λόγω της επιδημίας, αλλά και τις θέσεις που σταθερά έχουμε υιοθετήσει ως συλλογικότητα γονέων και εκπαιδευτικών. Κύριο μέλημα υπό τις παρούσες συνθήκες πρέπει να είναι εξίσου η πρόοδος σε γνωστικό επίπεδο όσο και η διασφάλιση της ψυχοσωματικής υγείας των μαθητών, των εκπαιδευτικών και των οικογενειών -μαθητών και εκπαιδευτικών. Συγκεκριμένα και αναφορικά με τη λειτουργία των δημοσίων και ιδιωτικών σχολείων όλων των βαθμίδων:

 Καλούμε το ΥΠΑΙΘ να συνταχθεί άμεσα με τις υποδείξεις επιστημόνων και τις παρακλήσεις χιλιάδων οικογενειών και εκπαιδευτικών για μείωση του αριθμού των μαθητών σε 15 ή λιγότερους ανά αίθουσα διδασκαλίας. Αυτονόητη για τη διασφάλιση της υγείας και ασφάλειας μαθητών και εκπαιδευτικών είναι η πλήρης στελέχωση των σχολικών μονάδων σε εκπαιδευτικό (γενικής και ειδικής αγωγής) και βοηθητικό (καθαριότητα, σχολικοί/ες νοσηλευτές/τριες) προσωπικό. Προσκαλούμε σε μια αναδιάρθρωση του αναλυτικού προγράμματος τέτοια ώστε να επιτρέπει στους μαθητές να περνούν περισσότερο χρόνο στον προαύλιο χώρο των σχολείων ή σε άλλα εξωτερικά περιβάλλοντα, παρά μέσα στις τάξεις. (πχ. παρακείμενοι ανοιχτοί χώροι, πάρκα κλπ).  Προτείνουμε αύξηση των ωρών διδασκαλίας μαθημάτων που αφορούν τόσο στη σωματική δραστηριότητα (αθλοπαιδίες, χορός κλπ) όσο και στην τέχνη (εικαστικά, μουσική κλπ). Έτσι θα δοθεί σε μαθητές και εκπαιδευτικούς ένα αντιστάθμισμα στη χρήση μάσκας και τήρησης αποστάσεων και θα αναπτυχθεί η καλλιέργεια όλων των τύπων νοημοσύνης.  Με την παρούσα επιστολή το σωματείο ΣυνΠαιδεία – Education+ μαζί με όλους τους υποστηρικτές του υπερτονίζει τη σημασία της παρούσας συγκυρίας για μια εκ βαθέων συζήτηση προς τη ριζική μεταρρύθμιση του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος.  Συγκεκριμένα, το σωματείο υποστηρίζει ότι το παρόν εκπαιδευτικό σύστημα αδυνατεί να αντεπεξέλθει στα “σημεία των καιρών” και προσκαλεί το ΥΠΑΙΘ να προχωρήσει στα παρακάτω:

 Απελευθέρωση του ωρολόγιου προγράμματος ώστε να εξασφαλιστεί η ευελιξία που χρειάζεται ο σύλλογος διδασκόντων για την οργάνωση του τρόπου διδασκαλίας του  

Παιδαγωγική αυτονομία της σχολικής μονάδας αυστηρά στο πλαίσιο της δημοκρατικής παιδείας. Με την προϋπόθεση της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών και την ενημέρωση της σχολικής κοινότητας για τα διαφορετικά εκπαιδευτικά μοντέλα που υπάρχουν καθώς και την παροχή κινήτρων, κάθε σχολείο μπορεί να εφαρμόσει ένα μοντέλο εκπαίδευσης που θα επιτρέπει στα παιδιά να βρίσκονται περισσότερες ώρες σε φυσικά περιβάλλοντα πχ παιδαγωγική  Ρέτζιο, σύστημα Μοντεσσόρι, σχολείο του δάσους. 

Θεσμοθέτηση του δικαιώματος της κατ’ οίκον εκπαίδευσης για όποιον την επιλέξει. Με κατεύθυνση από το ΥΠΑΙΘ μέσω εκπαιδευτικών-καθοδηγητών/μεντόρων, μαθητές και οικογένειες που επιλέγουν την κατ’ οίκον διδασκαλία θα έχουν τη δυνατότητα να καλύπτουν τις μαθησιακές τους ανάγκες  στο δικό τους χρόνο και ασφαλή χώρο. 

Άρση της υποχρεωτικής παρακολούθησης των μαθημάτων. 

Αποτελεί απαράβατο ανθρώπινο δικαίωμα να έχει κάθε οικογένεια την ελευθερία να μην εκθέτει το παιδί και το περιβάλλον του σε κίνδυνο. 

 Θέσπιση του δικαιώματος της ελεύθερης επιλογής του περιβάλλοντος μάθησης καθώς αυτή προσφέρει λύσεις σε όλες τις υγειονομικές, οικονομικές και εργασιακές προκλήσεις του καιρού μας και χρειάζεται να μελετηθεί και να θεσμοθετηθεί άμεσα από το υπουργείο. Σε πλήθος άλλων χωρών παγκοσμίως λειτουργούν, επίσημα και νόμιμα, σχολεία που βασίζονται σε διαφορετικά μοντέλα εκπαίδευσης. Είναι καιρός να νομιμοποιηθεί και στη χώρα μας η ύπαρξη τέτοιων δημόσιων και ιδιωτικών σχολείων καθώς και το δικαίωμα της οικογένειας να το επιλέγει.

 Οι θέσεις μας, σας έχουν γνωστοποιηθεί ξανά τόσο μέσω δελτίου τύπου που εκδώσαμε στις 5-6-2020, όσο και στο πλαίσιο του δημοσίου διαλόγου με υπόμνημα που καταθέσαμε στην επιτροπή μορφωτικών υποθέσεων της Βουλής στις 8-6-2020. 

Σωματείο ΣυνΠαιδεία: Κοινότητα Υποστηρικτών Εναλλακτικών Μορφών Εκπαίδευσης και Χειραφετικής Παιδαγωγικής
www.educationplus.gr
info@educationplus.gr

Εδώ μπορείτε να υπογράψετε το σχετικό ψήφισμα που ανσωματώνει την παραπάνω επιστολή. Παρακολούμε να διαδοθεί.

Αναβάθμιση του Σχολείου και άλλες διατάξεις: Άρθρο 12 – Πειραματικά Σχολεία

H παρεμβασή μας στη δημόσια διαβούλευση: 

Τα πειραματικά σχολεία , μπορούν και οφείλουν να γίνουν πεδία εφαρμογής συνεργατικών πρακτικών μάθησης, όπου η δημοκρατία βιώνεται ενεργά από μαθητές/μαθήτριες, εκπαιδευτικούς και γονείς. Σε μια τέτοια λογική , προτεινεται η πιλοτική εφαρμογή σε συγκεκριμένα πειραματικά σχολεία (πρωτοβαθμιας και δευτεροβαθμιας) ανά την επικράτεια , της παιδαγωγικής που εμπνέεται από τον παιδαγωγό C.Freinet.

Η παιδαγωγική Freinet δεν είναι τόσο μια μεταρρυθμιστική παιδαγωγική έννοια, όσο μάλλον ένα παιδαγωγικό εργαστήριο, ένα εργαστήριο όπου οι μαθητές οργανώνουν οι ίδιοι την καθημερινή σχολική ζωή, όπου οι μαθητές καθοδηγούνται προς την μη κατευθυντική μάθηση (αυτοκαθοδηγούμενη μάθηση) και όπου η δημοκρατική συμπεριφορά μαθαίνεται και ασκείται.

Η παιδαγωγική Freinet βασίζεται στην ενδυνάμωση των παιδιών ώστε να εκφράζονται ελεύθερα με όλα τα μέσα -γραφή, τυπογραφία, θέατρο, παιχνίδι ρόλων, έρευνα, ραδιόφωνο και πολλά άλλα. Η πορεία και η ταχύτητα της μάθησης δεν είναι αυθαίρετες, αλλά αυτοκαθοριζόμενες. Οι εκπαιδευτικοί είναι βοηθοί μάθησης που παρέχουν το περιβάλλον της μάθησης και που προωθούν ενεργά την ανάπτυξη των παιδιών από μια επαγγελματική οπτική.

Η παιδαγωγική Freinet είναι μια παιδαγωγική εργασίας στην οποία η ανεξάρτητη, μη κατευθυντική και δημιουργική εργασία λαμβάνει χώρα σε ένα προετοιμασμένο περιβάλλον, στο οποίο τα αποτελέσματα της εργασίας των μαθητών γίνονται αντιληπτά και εκτιμώνται και αναγνωρίζεται η μαθησιακή τους συμπεριφορά. Στο σχολείο/ στην τάξη αυτά μπορεί να είναι διάφορα «εργαστήρια»: στούντιο γραφής, χώρος τυπογραφείου, χώρος υπολογιστών, χώρος εργασίας για τεχνικά, χημικά και φυσικά πειράματα∙ έξω από το σχολείο: εργασία με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ραδιόφωνο, υπαίθρια εμπειρία, εξερεύνηση του σχολικού περιβάλλοντος και συνεντεύξεις.

Η ανακαλυπτική και η διερευνητική μάθηση πέρα από το σχολικό πρόγραμμα σπουδών θα πρέπει να καθίσταται δυνατή.  Η παιδαγωγική Freinet είναι μια παιδαγωγική μέσα στο δημόσιο σχολείο/το κανονικό σχολείο. Είναι διεθνής και ξεπερνά σύνορα, είναι μια παιδαγωγική που συμμετέχει στη δημόσια ζωή και γνωρίζει και συζητά την εκπαιδευτική πολιτική. Η μεταμόρφωση του σχολείου πρέπει να ξεκινήσει από τους εκπαιδευτικούς. Αυτοί υπερασπίζονται τις δικές τους συνθήκες εργασίας και εκείνες των παιδιών. Οι παιδαγωγοί Freinet παίρνουν θέση κατά του αποκλεισμού, της καταπίεσης, των κρυφών και ανοικτών μορφών ρατσισμού, υπερασπίζονται το διαχωρισμό θρησκείας και κράτους (εκκοσμίκευση) και υπερασπίζονται μαθήματα στο σχολείο ελεύθερα θρησκειών.

Οι εκπαιδευτικοί Freinet είναι στραμμένοι στη διαχείριση συγκρούσεων, τη διαμόρφωση γνώμης και την αλληλεγγύη προς τα παιδιά. Προάγουν το παιδί ως άτομο και τη συμβολή του στην ομάδα. Δεν είναι ευπρόσδεκτη μόνο η ατομική μάθηση, αλλά και η συνεργατική και η κοινωνική μάθηση. Για να επιτευχθεί αυτό, εφαρμόζονται κύκλοι συλλογικού σχεδιασμού και αναστοχασμού –συμβούλιο τάξης, παρουσίαση των αποτελεσμάτων της εργασίας, αφηγηματικοί κύκλοι, κύκλοι για την επίλυση συγκρούσεων- και επίσης, ανάλογα με την ηλικία των παιδιών, πραγματοποιούνται από τα ίδια τα παιδιά.

 Η παιδαγωγική Freinet είναι μια διαδικασία που λαμβάνει χώρα εντός του σχολείου/ της τάξης και η οποία αποκτά γνώσεις από την πρακτική εμπειρία και τις μεταβιβάζει σε άλλα σχολεία/ τάξεις για πρακτική χρήση.

Yπό αυτό το πρίσμα πιστεύουμε πως αξίζει να δοκιμαστει σε ολοκληρωμένη και συγκροτημένη μορφή στα νέα πειραματικά σχολεία, μέσω της πρόσληψης εκπαιδευτικών που διαθέτουν πρότερη εμπειρία στην εφαρμογή της παιδαγωγικής αυτης στο δημόσιο σχολείο (βλ. πιλοτικό πρόγραμμα εγκεκριμένο απο το ΙΕΠ  2017-2020)

Εναλλακτικά , αν δεν υπάρχει η διάθεση να θεσμοθετηθεί μια συγκεκριμένη παιδαγωγική προσέγγιση, θα μπορούσε να καταρτιστεί ένα σχέδιο , για πιλοτική εφαρμογή σε ένα ορισμένο (και γεωγραφικά κατανεμημένο) αριθμό πειραματικών σχολείων, της πρότασης που εμπνέεται από το εγκεκριμένο από το ΙΕΠ (2018-20) πρόγραμμα "Σύμπραξη σχολείων για τη δημοκρατία στην εκπαίδευση"  της EUDEC Greece , σε συνδυασμό με την "Πρόταση για μια καλύτερη και αποτελεσματικότερη εκπαίδευση" που παρουσιάστηκε στο 'Ανοιχτό βήμα για τη χειραφετική παιδαγωγική" (Απρίλιος 2019)

Συνοπτικά, ο θεσμός των πειραματικών σχολείων αποτελεί μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία να δοκιμαστούν στην πράξη , η παιδαγωγική αυτονομία και η βιωμένη δημοκρατία, μέσα από εφαρμογή και χρήση εργαλείων για τη δημοκρατική οργάνωση της σχολικής ζωής, όπου τα μέλη της σχολικής κοινότητας συμμετέχουν ισότιμα στη συνδιαμόρφωση του αναλυτικού προγράμματος και του εσωτερικού κανονισμού λειτουργίας, ενώ ασκούνται στις βασικές αρχές πολιτειότητας. Οι δημοκρατικές αξίες και νοοτροπίες δύσκολα μπορούν να αφομοιωθούν εντός μη δημοκρατικών δομών. Οι ενεργοί, εμπλεκόμενοι πολίτες χρειάζονται να έχουν μια βάση ενθαρρυντικών, θετικών εμπειριών – την εμπειρία της διαπραγμάτευσης και της επιχειρηματολογίας και την εμπειρία της συμμετοχής σε διαδικασίες λήψης αποφάσεων που επηρεάζουν τους ιδίους. Τα πειραματικά σχολεία μπορούν και πρέπει να αποτελέσουν την κοιτίδα της ουσιαστικής δημοκρατικής παιδείας , που έχουμε ανάγκη συνολικά ως κοινωνία , για να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις που φέρνει η 4η βιομηχανική επανάσταση, ειδικά για τις επόμενες γενιές ενηλίκων που αποτελείται από τους/τις σημερινούς μαθητές/μαθήτριες των σχολείων μας.



ΠΗΓΕΣ: 
ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ FREINET ΤΗΣ ΑΥΣΤΡΙΑΣ

EUDEC Greece

Συμβούλιο της Ευρώπης (πρόγραμμα Pestalozzi)

Πως θα ήταν η κατάσταση αν η πρώτη αρχή της ιατρικής εφαρμοζόταν κατά γράμμα στην εκπαίδευση;

Τι θα συνέβαινε αν τα σχολεία θα έπρεπε να αποδείξουν ότι το έργο τους είναι περισσότερο επωφελές από ότι βλαβερό;

imum non nocere, «πάνω από όλα, να μη βλάπτουμε». Στο πλαίσιο της ιατρικής εκπαίδευσης ,  οι σπουδαστές στις περισσότερες ιατρικές σχολές πρέπει να πάρουν έναν όρκο, που προέρχεται εν μέρει από τον αρχαίο όρκο του  Ιπποκράτη, όπου δηλώνουν ότι κατανοούν πως η πρώτη αρχή της ιατρικής πρακτικής είναι "να μην κάνεις κακό".  ("ἐπὶ δηλήσει δὲ καὶ ἀδικίῃ εἴρξειν") . Φυσικά, πολλές ιατρικές θεραπείες, αναγκαστικά, συνεπάγονται κάποια βλάβη. Αυτό που στην πράξη σημαίνει αυτή η αρχή είναι ότι κάθε πιθανή βλάβη σε έναν ασθενή πρέπει να είναι ισορροπημένη με το προβλεπόμενο όφελος για τον ασθενή και πρέπει να υπάρχουν επαρκή αποδεικτικά στοιχεία ότι το όφελος θα αντισταθμίσει τη βλάβη.Τι θα συνέβαινε αν το σύστημα υποχρεωτικής εκπαίδευσης μας, έπρεπε να παράσχει αποδεικτικά στοιχεία, για κάθε παιδί, ότι το όφελος από τη σχολική φοίτησή του υπερισχύει της βλάβης; Εδώ για παράδειγμα έχουμε τη μικρή Suzy, 5 χρονών. Το κράτος λέει ότι πρέπει να ξεκινήσει το νηπιαγωγείο. Ούτε η ίδια ούτε οι γονείς της έχουν κάποιο λόγο στο ζήτημα αυτό (εκτός αν οι γονείς είναι σε θέση να παρέχουν κατ΄'οίκον διδασκαλία  ή να παρέχουν άλλα μέσα για την εκπλήρωση της απαίτησης υποχρεωτικής εκπαίδευσης του κράτους). Τι θα συμβεί αν το κράτος έπρεπε πριν από την εγγραφή της μικρής Suzy να αποδείξει ότι το θεσμικό όργανο που την αναγκάζει,  ωφελεί κατά πάσα πιθανότητα περισσότερο από ότι την βλάπτει;

Εάν το κράτος έπρεπε να το κάνει αυτό - αν έπρεπε να συμβαδίσει με μια δέσμευση "μη βλαπτειν" , η σχολειοποιημένη εκπαίδευση όπως τη γνωρίζουμε θα κατέρρεε. Θα είχαμε μια ξαφνική, μακρόπνοη εκπαιδευτική επανάσταση. Στην πραγματικότητα, ακόμη και αν η απαίτηση ήταν η λιγότερο απαιτητική απόδειξη ότι η εκπαίδευση που προσφέρουμε ωφελεί το μέσο παιδί, ή τα περισσότερα παιδιά, περισσότερο από ότι τα βλάπτει, το σύστημα θα είχε καταρρεύσει.

Η υποχρεωτική σχολειοποίηση είναι μια τεράστια εισβολή στη ζωή των παιδιών και των οικογενειών και η βλάβη της είναι καλά τεκμηριωμένη.

Έχω ακούσει μερικές φορές από τους υπερασπιστές της καταναγκαστικής σχολικής εκπαίδευσης ότι αναφέρομαι στη δικαιολογία  μιας  "κακής επίγευσης του φαρμάκου". Η σχολική φοίτηση, λένε, μπορεί να μην είναι ευχάριστη, αλλά είναι απαραίτητη για την μακροπρόθεσμη ευεξία του ατόμου. Δεν μας πειράζει ότι τα περισσότερα φάρμακα χρειάζονται μερικά δευτερόλεπτα για να καταποθουν, ενώ η υποχρεωτική εκπαίδευση διαρκεί 11 χρόνια (ή 13 σε μερικά κράτη). Δεν μας πειράζει που οι λογικοί νοήμονες άνθρωποι μπορούν να επιλέξουν να πάρουν ένα φάρμακο ή όχι, ή να το δώσουν στα μικρά παιδιά τους ή όχι, με βάση τη δική τους ανάλυση των αποδεικτικών στοιχείων για το αν θα τα ωφελήσει ή όχι. Δεν μας πειράζει ότι δεν υπάρχουν αποδείξεις πως η αναγκαστική σχολειοποίηση είναι πιο καλή για τα παιδιά από ότι μπορεί να επιτευχθεί με μια πολύ πιο ευχάριστη γεύση και ένα λιγότερο ακριβό εικονικό φάρμακο (placebo). Το εικονικό φάρμακο που έχω κατά νου είναι ο εξωσχολισμός (μη σχολειοποίηση) ή η δημοκρατική /ελεύθερη σχολική φοίτηση, όπου τα παιδιά παραμένουν υπεύθυνα για τη ζωή τους και τη μαθησή τους, με την προαιρετική βοήθεια , όχι καταναγκαστική, από ενήλικες φροντιστές.

Εάν η σχολική φοίτηση ήταν φάρμακο, δεν θα μπορούσε ποτέ να πάρει έγκριση από το FDA. Δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι δημιουργεί περισσότερα οφέλη από το εικονικό φάρμακο που ανέφερα και υπάρχουν πολλά αποδεικτικά στοιχεία ότι προκαλεί σοβαρές βλάβες. Εδώ είναι μερικά μόνο από αυτά τα τεκμηριωμένα στοιχεία:

• Μια μελέτη μεγάλης κλίμακας που περιλαμβάνει εκατοντάδες μαθητές από πολλές σχολικές περιοχές, χρησιμοποιώντας μια εμπειρική μέθοδο δειγματοληψίας , αποκάλυψε ότι οι μαθητές ήταν λιγότερο ικανοποιημένοι στο σχολείο από ό, τι σε οποιοδήποτε άλλο περιβάλλον στο οποίο βρίσκονται τακτικά. [1]

• Η λεκτική κατάχρηση από τους δασκάλους είναι ένα συνηθισμένο περιστατικό. Σε μια έρευνα, για παράδειγμα, το 64% των μαθητών της μέσης εκπαίδευσης ανέφερε ότι αντιμετωπίζουν συμπτώματα άγχους λόγω λεκτικής κατάχρησης από τους εκπαιδευτικούς [2]. Μια άλλη μελέτη αποκάλυψε ότι σχεδόν το 30% των αγοριών εκφοβίστηκαν λεκτικά από τους παιδαγωγούς στο νηπιαγωγείο και η κατάχρηση αυξήθηκε τα επόμενα χρόνια [3]. Οι έρευνες ενηλίκων δείχνουν ότι μεταξύ 50 και 60 τοις εκατό από αυτούς θυμούνται σχολικές εμπειρίες που, κατά την άποψή τους, ήταν ψυχολογικά τραυματικές [4].

• Σε μια μελέτη στην οποία 150 φοιτητές κλήθηκαν να περιγράψουν τις δύο πιο αρνητικές εμπειρίες στη ζωή τους - εμπειρίες που επηρέασαν αρνητικά την ανάπτυξή τους - οι πιο συνηθισμένες αναφορές (28% του συνόλου) ήταν τραυματικές αλληλεπιδράσεις με τους εκπαιδευτικούς. [5] Σε μια μελέτη στην οποία οι ερωτώμενοι έλαβαν μέρος σε συνεντεύξεις ενηλίκων για να μάθουν για τις θετικές εμπειρίες μάθησης που έλαβαν χώρα στη σχολική τους ζωή, λίγοι θα μπορούσαν να θυμούνται τέτοιες εμπειρίες, αλλά πολλοί υπενθύμισαν αρνητικές εμπειρίες, οι οποίες είχαν αρνητικό παρά θετικό αντίκτυπο στην ανάπτυξή τους.

• Τα επίπεδα κορτιζόλης στα μαλλιά σε μικρά παιδιά βρέθηκαν να είναι σημαντικά υψηλότερα σε δείγματα που ελήφθησαν δύο μήνες μετά την έναρξη του δημοτικού σχολείου σε σχέση με τα δείγματα που ελήφθησαν δύο μήνες πριν από την έναρξη του δημοτικού σχολείου. Το επίπεδο κορτιζόλης στα μαλλιά αντανακλά το χρόνιο άγχος, το είδος του στρες που μπορεί να βλάψει σοβαρά τη σωματική ανάπτυξη και την υγεία.

• Μια μεγάλης κλίμακας εθνική έρευνα που διεξήχθη από την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία (που αναφέρθηκε εδώ) αποκάλυψε ότι οι έφηβοι των ΗΠΑ αισθάνονται περισσότερο αγχωμένοι από τους ενήλικες και ότι το σχολείο είναι μακράν η κύρια αιτία του άγχους τους (σημειώνεται από το 83% του δείγματος) . Στην ίδια μελέτη, το 27% των εφήβων ανέφερε ότι έζησαν «ακραίο στρες» κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους, σε σύγκριση με το 13% που το ανέφερε κατά την περίοδο του καλοκαιριού.

• Το ποσοστό επισκέψεων επείγουσας ψυχικής υγείας που οδήγησε σε τουλάχιστον μία διανυκτέρευση (το είδος των επισκέψεων που προέρχονται από σοβαρές παθήσεις ή απόπειρα αυτοκτονίας) σε ιατρικό κέντρο για ανηλίκους, βρέθηκε να είναι περισσότερο από διπλάσιο τους σχολικούς μήνες σε σύγκριση με τους θερινους μήνες διακοπών (εδώ).

Σε αυτό προστίθεται το πλήθος των παιδιών και των εφήβων που υποβιβάζονται από το σχολικό σύστημα. Αν δεν το πιστεύετε ζητήστε από τον διευθυντή του τοπικού σχολείου σας την άδεια να "σκιάσετε"  ένα μαθητή για μια μέρα, δηλαδή να περάσετε όλη τη σχολική μέρα κάνοντας ακριβώς αυτό που απαιτείται από τον μαθητή. Όλοι οι ενήλικες που γνωρίζω, που το έκαναν  - συμπεριλαμβανομένου ενός αριθμού έκπαιδευτικών - ήταν συγκλονισμένοι από την ανία, το χρόνο που χάνεται, κατά τη διάρκεια του οποίου δεν ήταν ελεύθεροι να ασχολούνται με οτιδήποτε αποτελούσε δική τους επιλογή. Κανείς από αυτούς δεν ήθελε να το κάνει για δεύτερη μέρα. Πιστέψτε με, τα παιδιά και οι έφηβοι δεν έχουν περισσότερη ανοχή στην ανία από τους ενήλικες. Απλώς δεν έχουν καμία άλλη επιλογή στο ζήτημα .

Μη επεμβατική εκπαίδευση ως εναλλακτική λύση στην αναγκαστική σχολειοποίηση

Όποτε είναι δυνατόν, οι φωτισμένοι, συνειδητοί γιατροί αναζητούν μη επεμβατικές ή ελάχιστα επεμβατικές μεθόδους για τη διόρθωση των προβλημάτων υγείας, αντί για εξαιρετικά επεμβατικές μεθόδους, όπως χειρουργικές επεμβάσεις ή τοξίνες, οι οποίες παρεμβαίνουν στην ακεραιότητα του σώματος και μπορούν να προκαλέσουν πόνο, αναπηρία ή ακόμα και θάνατο. Η καταναγκαστική εκπαίδευση είναι μια εξαιρετικά διεισδυτική εκπαιδευτική πρακτική. Η μη επεμβατική εναλλακτική λύση είναι η αυτοκατευθυνόμενη εκπαίδευση (αποσχολειοποίηση), όπως στον εξωσχολισμό (μη σχολειοποίηση) ή δημοκρατική ελεύθερη / σχολική εκπαίδευση. Η έρευνα που διεξάγεται μέχρι σήμερα υποδηλώνει ότι αυτές οι μορφές εκπαίδευσης είναι τουλάχιστον εξίσου αποτελεσματικές με την αναγκαστική σχολική εκπαίδευση στην προετοιμασία των νέων για τη ζωή των ενηλίκων και  διαταράσσουν πολύ λιγότερο την καθημερινή ζωή των παιδιών και της οικογένειας [8].

Αλλά οι θεσμοί του υπάρχοντος εκπαιδευτικού συστήματος δεν θέλει να γνωρίζει αυτά τα στοιχεία. Εκείνοι που επωφελούνται από την καταναγκαστική, παρεμβατική εκπαίδευση είναι σαν τους χειρουργούς που επωφελούνται από τη χειρουργική επέμβαση και δεν θέλουν να ξέρουν ότι υπάρχουν φθηνότεροι, λιγότερο επεμβατικοί τρόποι επίλυσης του συγκεκριμένου ιατρικού προβλήματος που αντιμετωπίζουν. Έχω αιτηθεί δύο φορές, με συναδέλφους, σε μεγάλα εκπαιδευτικά ερευνητικά ιδρύματα για επιχορήγηση που θα επέτρεπε μια καλά σχεδιασμένη και συστηματική μελέτη τόσο των βραχυπρόθεσμων όσο και των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων της τυποποιημένης σχολικής εκπαίδευσης (δημόσιας και ιδιωτικής) συγκριτκά με αυτο-κατευθυνόμενη εκπαίδευση. Και στις δύο περιπτώσεις η πρόταση απορρίφθηκε χωρίς καμία εξήγηση και δεν ενθαρρύνθηκε η εκ νέου αίτηση. Απεχθάνομαι να  ακούγομαι αναιδής, αλλά βρίσκομα εδώ και πολύ καιρό στην ερευνητική δραστηριότητα και έχω εξετάσει αρκετές προτάσεις επιχορηγήσεων. Γνωρίζω ότι η προτεινόμενη μελέτη μας, και στις δύο περιπτώσεις, ήταν πολύ πιο υγιής στο σχεδιασμό και αντιμετώπισε ερωτήματα πολύ πιο κρίσιμα για την ευημερία των παιδιών και το μέλλον των συμπολιτών μας από ό, τι ισχύει για τις περισσότερες (αν όχι όλες) που χρηματοδοτούνται από αυτά τα ιδρύματα. Τα αποδεικτικά στοιχεία για μένα είναι συντριπτικά ότι το θεσμοθετημένο εκπαιδευτικό σύστημα απλά δεν θέλει κάποιον να θέσει το μεγάλο ερώτημα: Είναι το σημερινό μας εκ των άνωθεν εκπορευόμενο, υποχρεωτικό σύστημα,  αποτελεσματικότερο στην παραγωγή ικανών, παραγωγικών, καλά απασχολούμενων ευτυχισμένων ενηλίκων από ό,τι η μη παρεμβατική και αυτοκατευθυνόμενη εκπαίδευση;

Φανταστείτε τι θα συνέβαινε εάν ένα από τα ιδρύματα χρηματοδοτούσε πραγματικά μια τόσο καλά σχεδιασμένη μελέτη και τα αποτελέσματα έδειχνανα, με έναν τρόπο που ήταν δύσκολο να αμφισβητηθεί, ότι η μη επεμβατική διαδικασία λειτουργεί τόσο καλά όσο και καλύτερα από την επεμβατική. Πώς θα μπορούσαν στη συνέχεια να δικαιολογήσουν το εκπαιδευτικό μεγαθήριο που υποστηρίζει τόσες πολλές σταδιοδρομίες και εμπλουτίζει τόσες πολλές εταιρείες; Δεν θα υπήρχε πλέον ανάγκη για πανεπιστημιακά τμήματα εκπαίδευσης. Η ανάγκη για τους εκπαιδευτικούς θα μειωνόταν σε μεγάλο βαθμό σε έναν μικρό αριθμό που θα ήταν περιζήτητοι από τους αυτοδίδακτους μαθητές λόγω των δεξιοτήτων και των γνώσεων τους, όχι λόγω "διδακτικών διαπιστευτηρίων". Δεν θα χρειαζόταν πολλά σχολικά βιβλία και χωρίς τους καταναγκασμένους καταναλωτές τέτοιων βιβλίων, οι τιμές σε αυτές θα έπρεπε να μειωθούν και η ποιότητά τους θα βελτιωνόταν.

Η επανάσταση στην εκπαίδευση θα έρθει, αλλά δεν θα προέλθει από το θεσμοθετημένο εκπαιδευτικό σύστημα. Θα έρθει επειδή όλο και περισσότεροι άνθρωποι χρησιμοποιούν τα νόμιμα μέσα που μπορούν για να 'φυγαδεύσουν' τα παιδιά τους από το χωροκατακτητικό σύστημα. Καθώς αυτό συμβαίνει, με την πάροδο του χρόνου, ένας ολοένα και μεγαλύτερος αριθμός ανθρώπων θα γνωρίζει ενήλικες που έχουν μεγαλώσει εκτός της καταναγκαστικής εκπαίδευσης και θα δουν ότι η μη επεμβατική εκπαίδευση λειτουργεί. Κάποια στιγμή, θα ανοίξουν οι πύλες και το εκπαιδευτικό σύστημα θα καταστεί άχρηστο, ενδεχομένως εξαφανισμένο. Ελπίζω ότι αυτή η στιγμή  θα έρθει ενώ είμαι ακόμα εν ζωή. Παρακαλώ βοηθήστε να συμβεί αυτό.

Αναφορές

[1] Csíkszentmihályi, M., & Hunter, J. (2003). Happiness in everyday life: The uses of experience sampling. Journal of Happiness Studies, 4, 185–199.

[2] Irwin A. Hyman & Donna C. Perone (1998).  The Other Side of Student Violence: Educator Policies and Practices That May Contribute to Student Misbehavior.  Journal of School Psychology, 36, 7-27.

[3}Brengden, M., Wanner, B., & Vitaro, F. (2006). Verbal abuse by the teacher and child adjustment from kindergarten through grade 6. Pediatrics, 117, 1585-1598.

[4] A. G. McEachern, O. Aluede & M. C. Kenny (2008).  Emotional abuse in the classroom: Implications and interventions for counselors. Journal of Counseling and Development 86, 3-10.

[5] J. M. Branan (1972).  Negative human interactions. Journal of Counseling Psychology, 19, 81-82.

[6] K. Olson. Wounded by School.  Teachers’ College Press, 2009.

[7] Children’s hair cortisol as a biomarker of stress at school entry Groeneveld et al (2013). Stress: The International Journal on the Biology of Stress, 16, 711-715.

[8] For a review of the evidence and references to the studies see: P. Gray (2016). Mother nature’s pedagogy: How children educate themselves, pp 49-62 in H.E. Lees & N. Noddings (Eds.), The Palgrave international handbook of alternative education.

Για τον αρθρογράφο

 Ο Peter Gray, Ph.D., είναι ερευνητής καθηγητής στο Boston College, συγγραφέας του βιβλίου "Free to Learn"  (Ελευθερία στη μάθηση)  και του εκπαιδευτικού βιβλίου Psychology (τώρα στην 8η έκδοση), πρόεδρος της Alliance for Self-Directed Education (Συμμαχίας για την Αυτοκατευθυνόμενη Εκπαίδευση) και ιδρυτικό μέλος του Let Grow. Έχει πραγματοποιήσει και δημοσιεύσει έρευνα στον τομέα της νευροενδοκρινολογίας, της αναπτυξιακής ψυχολογίας, της εκπαίδευσης και της ανθρωπολογίας.

Στο διαδίκτυο:

 Free to Learn, Basic Books , Facebook

ΠΗΓΗ

(Μετάφραση από την Αγγική γλώσσα: Ομάδα μετάφρασης EUDEC Greece)

Συνεργατική μάθηση και κοινωνική αλλαγή

Ενα απόσπασμα από το βιβλίο του παιδαγωγού Celestin Freinet